برنامه امام رضا علیه السلام

امام علیه السلام با مشغول دیدن حکمرانان، زمان کوتاهی به دست آورد تا وظیفه خویش را برای مطلع سازی عموم جاری ساختن کند. این مجال، به عبارتی مسافت وقتی در میان در سپری شد هارون الرشید و قتل امین بود؛ اما شاید بتوان اظهار کرد که مجال سابق الذکر - البتّه به شکلی محصور - مسجد قبا مشهد تا نقطه پايان قدمت امام درسال 203 ق. نیز امتداد یافت. امام با شگرد ویژه خویش، نفوذ بزرگ ای میان عموم پیدا کرد و حتی نوشته هایش را در شرق و غرب مملکت اسلامی منتشر می کردند.

موضع گیری های امام علیه السلام

امام رضا علیه السلام موضع‌ها گوناگونی برای رو به رو شدن با کارشکنی های مأمون اتّخاذ می‌کرد که مأمون انتظارش را نداشت.

موضع در آغاز

امام تا هنگامی در مدینه بود، از پذیرفتن سفارش مأمون آدرس مسجد قبا مشهد دوری کرد و آن قدر سرسختی آرم بخشید تا برای تمامی پر‌نور خواهد شد که مأمون به هیچ قیمتی از وی دست بردار وجود ندارد. حتّی بعضی از متن ها تاریخی بدین نکته اشاره کرده اند که دعوت امام از مدینه به مرو، به اختیار خویش وی نبوده میباشد.

اتّخاذ اینگونه موضع سرسختانه ای به‌این استدلال بود که حضرت به خیر و خوبی به خیانت ها و مقاصد نهفته مأمون درایت دارااست... جدید با این‌راه،  شماره تلفن مسجد قبا مشهد امام توانسته بود شک و تردیدّ عموم را نیز پیرامون آن اتفاق افتاد برانگیزد.

موضع دوم

به رغم آنکه مأمون از امام مراد بود از خانواده اش رزرو مسجد قبا مشهد هرکه را میخواهد یار و همدم خود به مرو بیاورد، امام با خویش هیچ کس؛ حتی فرزندش امام جواد علیه السلام را هم به همپا نزاع. در حالی که‌این مسافرت، مسافرتِ کوتاهی خلا. امام حتی می دانست از این هجرت بازگشتی نخواهد داشت.